ŻYWIENIE W TĘŻYCZCE

Magnez wraz z wapniem, potasem i sodem należy do czterech głównych kationów organizmu. Magnez jest pierwiastkiem najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie. W organizmie ludzkim zajmuje czwarte miejsce pod względem ilości. Rola magnezu w organizmie jest ukierunkowana na uczestniczenie w wielu przemianach metabolicznych, gdzie aktywuje ok. 300 enzymów szlaków przemian białek, węglowodanów, lipidów oraz kwasów nukleinowych.

Nie należy zapominać także, iż w procesie regulacji prawidłowego poziomu magnezu w organizmie istotna rola należy do nerek. Wydalanie jonów magnezu przez nerki kształtuje się na poziomie ok. 5%, reszta magnezu ulega procesowi resorpcji zwrotnej w cewkach nerkowych głównie w ramieniu wstępującym pętli Henlego. Zatrzymanie resorpcji magnezu powoduje wiele dolegliwości, wśród których należy wymienić zaburzenia elektrolitowe (hipermagnezemia, hiperkalcemia, hipokaliemia), hormonalne (hiperaldosteronizm, kwasica ketonowa), leki (przeczyszczające, diuretyki) i etanol.

Zapewnienie optymalnego spożycia magnezu jest konieczne dla prawidłowego funkcjonowania wielu narządów w ludzkim organizmie. Według badań dieta większości ludzi nie zawiera wystarczającej ilości pokarmów bogatych w magnez, jak chociażby produkty pełnoziarniste, zielone warzywa liściaste czy orzechy.

Wybrane produkty spożywcze

Zawartość magnezu w 100g produktu [mg]

Pestki dyni

540

Otręby przenne

490

Kakao

420

Zarodki pszenne

314

Migdały

269

Kasza gryczana

218

Soja

216

Biała fasola

169

Gorzka czekolada

165

Orzechy laskowe

140

Otręby owsiane

129

Tabela 1. Zawartość magnezu w wybranych produktach żywnościowych

Według aktualnych norm zalecane dobowe zapotrzebowanie na magnez dla organizmu człowieka jest zależne od wieku i płci. Jednak udowodniono, iż przeciętnie dla dorosłego wynosi ono około 300-400mg. Naturalne zapotrzebowanie wzrasta u dzieci w okresie intensywnego wzrostu, u kobiet w ciąży i okresie laktacji, podczas przewlekłego stresu, wysiłku fizycznego lub uprawiania wyczynowo sportu. Aby móc utrzymać optymalny poziom magnezu w organizmie człowieka należy spożywać pokarmy bogato-magnezowe w diecie.

Za dobre źródła magnezu uchodzą głównie zielone warzywa (szpinak, rośliny strączkowe – groch, fasola, soja), owoce oleiste (orzechy, pestki dyni, migdały, daktyle), zboża i jego produkty (otręby, kasza gryczana), rodzynki, banany, gorzka czekolada i kakao. Potrawy mięsne i mleczne zawierają także białko, fosforany, wapń, które oddziałują na wchłanianie magnezu w zależności od ich ilości w produktach. Udowodniono także, iż wapń – suplementowany w ilości do 2000 mg/dobę – nie wpływa istotnie na wchłanianie Mg 2+, ale podawany w większych dawkach, zmniejsza jego stężenie. Wchłanianie magnezu jest relatywnie niższe podczas stosowania diety bogatobiałkowej lub gdy podaż białka wynosi poniżej 30 g/dobę (w przypadku diety ubogobiałkowej).

Przyswajanie magnezu ulega obniżeniu poprzez stosowanie diety bogatofosforanowej, tak jak w wyniku zażywania dużej zawartości wolnych kwasów tłuszczowych, fitynianów, szczawianów, metali ciężkich i fluoru. Ponadto, udowodniono także, iż niektóre mikroelementy jak witaminy B6 i D3, laktoza, selen, parathormon, insulina czy środowisko o niskim pH poprawiają wchłanianie magnezu. Warto także wspomnieć o wpływie wody na regulację poziomu magnezu w organizmie. Udowodniono, iż woda pitna pozwala na dostarczenie około 10% dobowego zapotrzebowania na magnez. Dobre źródło Mg 2+ stanowi woda mineralna o wysokim i średnim stopniu mineralizacji, która zawiera ok. 100mg/l magnezu, ważne jest także zachowanie stosunku wapnia do magnezu, który powinien kształtować się na poziomie 2:1. Magnez jako pierwiastek zawarty w wodzie ulega szybkiemu wchłanianiu, ale także jest szybko wykorzystywany przez organizm.

Spożywanie wody miękkiej, przegotowanej, demineralizowanej, która jest przygotowywana w różnego rodzaju zestawach do filtrowania, także w warunkach domowych, niestety wiąże się ze znacznym zmniejszeniem ilości magnezu dostarczanego do organizmu. W badaniach epidemiologicznych wykazano także, wzrasta ryzyko choroby niedokrwiennej serca w populacji o zmniejszonym spożyciu magnezu oraz odwrotną zależność ryzyka i śmiertelności spowodowanej chorobami układu krążenia z twardością wody pitnej, w tym stężeniem magnezu w wodzie.

Nie należy zapominać także, że wybierając produkty bogate w magnez, znajdziemy także i takie, które poprzez zawarte związki chemiczne będą blokować absorpcję magnezu. Przykładem jest dieta bogatobiałkowa, która odpowiada za pogłębianie niedoboru magnezu. Przy jej stosowaniu rekomenduje się suplementację magnezu na poziomie nawet 300mg dziennie,. Z kolei tiamina występująca powszechnie w herbacie wiąże wszystkie minerały (więc także i magnez), a następnie usuwa je z organizmu. Dlatego przy objawach niedoboru magnezu nie zaleca się spożywania czarnej i zielonej herbaty. Znany jest także związek kwasu szczawiowego i fitynowego z magnezem, które w połączeniu tworzą nierozpuszczalne związki, które w rezultacie usuwają minerały zamiast je przyswajać. Kwas szczawiowy w znacznej ilości znajduje się szpinaku i botwinie, a kwas fitynowy w łupinach nasion i otrębach ziaren. Ograniczenia kwasu szczawiowego można dokonać za pomocą procesu gotowania, np. na parze. Odnosząc się do kwasu fitynowego – jego eliminacja z produktów spożywczych nie jest procesem łatwym a najbardziej skuteczną metodą jest moczenie ziaren przez 8-12 godzin.

Nawet przy najlepszych zaleceniach żywieniowych magnez nie będzie się wchłaniał, jeśli jelita nie funkcjonują prawidłowo. Kiedy dojdzie do znacznego obciążenia fizycznego lub napięcia emocjonalnego mogą wystąpić trudności z wytwarzaniem odpowiedniej ilości kwasu żołądkowego, niezbędnego do trawienia pokarmów i chemicznej przemiany minerałów w związki o przyswajalnej formie. Kompleksy mineralne powstają z połączenia minerałów z innymi substancjami, np. z połączenia magnezu i kwasu cytrynowego powstaje cytrynian magnezu, a z magnezu + tauryna powstanie taurynian magnezu. Nawet jeśli kompleks magnezowy znajdzie się w żołądku, potrzebuje kwaśnego środowiska, aby rozdzielić obydwie substancje, a następnie magnez przybiera postać jonów i dociera do organizmu. Upośledzenie procesu trawienia może być potęgowane przez preparaty zobojętniające kwas żołądkowy, które stanowią jedne z najczęściej kupowanych leków bez recepty. Zażywanie leków zobojętniających kwasy żołądkowe nie pozwala na prawidłową absorpcję witamin oraz trawienie żywności. W kontekście magnezu ulega ona jeszcze większemu zubożeniu kiedy zostaną zastosowane leki antykwasowe zawierające węglan wapnia.

Kluczowe do dobrania diety przy tężyczce jest znalezienie jej przyczyny, a mianowicie, jeśli za dolegliwości tężyczkowe odpowiada np. celiakia, to rozwiązaniem jest przestrzeganie ściśle diety bezglutenowej. Jeśli pacjent tężyczkowy zmaga się z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej (insulinooporność/hiperinsulinemia/hipoglikemia reaktywna/stan przedcukrzycowy/ cukrzyca) to należy w takiej sytuacji stosować dietę z niskim indeksem glikemicznym. Kiedy pacjent cierpiący na tężyczkę ma SIBO (poparte testem wodorowo-metanowym), to w celu poprawy zdrowia musi stosować dietę opartą o protokół Low FODMAP.

Odnośnie profilaktyki w przypadku wystąpienia objawów tężyczki [jawnej lub utajonej] należy wziąć pod uwagę zarówno dietoterapię, jak i suplementację preparatów leczniczych.

Celem tego artykułu nie jest dostarczanie spersonalizowanych zaleceń dotyczących terapii ani ułatwianie samodzielnego leczenia. Dobranie terapii powinno odbywać się wyłącznie pod opieką specjalisty.
  • J. F. Terelak, L. Walasek, P. Ligocki, A. Tarnowski, Wpływ niedoboru magnezu na sprawność umysłową i motoryczną człowieka, „Studia Psychologica”, nr 4/2003.
  • H. Szymczyk, Magnez – pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, „Farmacja Współczesna”, nr 9/2016.
  • M. Iskra, B. Krasińska, A. Tykarski, Magnez — rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka, „Nadciśnienie Tętnicze”, nr 17/2013.
  • D. Carolyn, Magnez dla zdrowia, Wydawnictwo Vital, Białystok 2014.

Swoją wizytę zrealizujesz tutaj:

Jak do nas trafić? Przeczytaj w zakładce: